પ્રસ્તાવનાઃ-
મનુએ કહ્યું છે કે જ્યાં સ્ત્રીઓનું સન્માન થાય છે, ત્યાં દેવતાઓનો વાસ હોય છે. પહેલા તેમનું સન્માન કરવામાં આવતું હતું આજે પણ કોઈનું નામ લેતી વખતે માત્ર સ્ત્રીનું જ નામ આવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, સીતારામ રાધાકૃષ્ણ, ઉમાશંકર, ગિરિજાશંકર, લક્ષ્મીશંકર, સરસ્વતીચંદ્ર વગેરે. પુરુષ અને સ્ત્રી શબ્દમાં પણ સ્ત્રી શબ્દ પ્રથમ આવે છે. સ્ત્રી-પુરુષને ટોળું ન કહેવાય, સ્ત્રીઓને માત્ર પુરુષોનું ટોળું કહેવાય.
સમાજમાં સ્ત્રીઓનું સ્થાનઃ-
સ્ત્રી અને પુરુષ એ ઘરના ગાડાના બે પૈડા છે. આમાંના કોઈ પણ એકમાં નબળા હોવું યોગ્ય નથી. તેઓ એક બીજાના પૂરક છે. એટલા માટે ધાર્મિક ગ્રંથોમાં તેને સાવકી પત્ની માનવામાં આવે છે અને કોઈ પણ ધાર્મિક કાર્ય સ્ત્રી વગર પૂર્ણ થતું નથી. આ રીતે તે ગૃહસ્થ ગણાતી હતી. પરંતુ પાછળથી એક સમય એવો આવ્યો કે તેણીને ઘરની નોકરડી કે રમકડું માનવામાં આવી અને તેને આનંદની વસ્તુ તરીકે છોડી દીધી અને તેને શિક્ષિત કરવું પાપ માનવામાં આવતું હતું. ખરેખર તો સમાજમાં સ્ત્રીઓનું સ્થાન આકાશમાં સૂર્ય અને ચંદ્ર જેવું હોવું જોઈએ. પણ વાસ્તવિકતા એવી નથી. સમાજને શિક્ષિત પુરુષો જેટલી શિક્ષિત સ્ત્રીઓની જરૂર છે.
મહિલા શિક્ષણની જરૂરિયાત:-
આરોગ્ય એ પુરુષના જીવનમાં સૌથી મહત્વની વસ્તુ છે. પરિવારના સભ્યોને સ્વસ્થ રાખવાની સમગ્ર જવાબદારી સ્ત્રીની છે. એક અભણ સ્ત્રી તેના સ્વાસ્થ્યનું રક્ષણ કરી શકતી નથી. બીજું, માતા બાળક માટે પ્રથમ શિક્ષક છે. એક શિક્ષિત માતા સો-(૧૦૦) શિક્ષકોની જવાબદારી સંભાળવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. બાળકને આવતીકાલનો નાગરિક બનાવવાનું કામ સ્ત્રીનું છે. જે બાળકોમાં સારા ગુણો કેળવે છે. માતાના કારણે શિવાજી બહાદુર રાજા બન્યા. ગાંધીજીની સાચી અહિંસા પાછળ તેમની માતાનું ધાર્મિક સ્વરૂપ હતું. જો સ્ત્રી ઈચ્છે તો તે પોતાના ઓમને રામ જેવા શ્રેષ્ઠ બનાવી શકે છે અથવા તેને નીચ બનાવી શકે છે. તેથી, બાળકોને સારી બાબતો શીખવવા માટે, સ્ત્રીનું શિક્ષિત હોવું જરૂરી છે. અભણ સ્ત્રીથી સમાજને ફાયદો થતો નથી.
સ્ત્રી શિક્ષણના ફાયદા:-
શિક્ષિત સ્ત્રી પોતાનું રક્ષણ કરી શકે છે. વિધવા સ્ત્રી શિક્ષિત હોય તો પોતાના પગ પર ઊભી થઈ શકે છે. તે અન્ય લોકો માટે બોજ બનશે નહીં. તે પોતાના અને પરિવારના સભ્યોના સ્વાસ્થ્યનું ધ્યાન રાખી શકે છે.
એક શિક્ષિત સ્ત્રી માત્ર પોતાના માટે જ નહિ પરંતુ અન્ય લોકો માટે પણ ઘણું કરી શકે છે. ગામના અભણ લોકોને સ્વચ્છતાનું મહત્વ સમજાવીને તેઓને આરોગ્ય શિક્ષણ આપી શકે છે. શિક્ષિત મહિલાઓ સંસ્થાઓ બનાવે છે. અને સમાજમાં થતા અત્યાચારને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરો.
શિક્ષિત મહિલાઓના ઉદાહરણો:-
સમયાંતરે શિક્ષિત મહિલાઓએ મહાન કાર્ય કરી બતાવ્યું છે. તાજેતરમાં, શ્રીમતી ઇન્દિરા ગાંધીએ વડા પ્રધાન તરીકે ભારતની એટલી સેવા કરી અને પ્રગતિ કરી કે ભારતનું નામ વિશ્વમાં ઊંચું થયું. તેણીએ પોતાનો જીવ આપીને પણ લોકોને એકતાનો પાઠ ભણાવ્યો હતો. મીરા, મહાદેવી વર્મા, સુભદ્રા કુમારી ચૌહાણ, રાણી લક્ષ્મી બાઈ, સરોજિની નાયડ, વિજય લક્ષ્મી પંડિત વગેરે.
સ્ત્રી શિક્ષણના ગેરફાયદા:-
સ્ત્રી શિક્ષણનો સૌથી મોટો ગેરલાભ એ છે કે તેઓ દેખાવને વાસ્તવિક જીવન માને છે અને તેમની સુંદરતા વધારવા માટે ઘણી કૃત્રિમ વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરે છે. તેનાથી ખર્ચ વધે છે અને ઘરમાં અશાંતિ રહે છે. શિક્ષણ મેળવ્યા પછી ભીનું થવાને બદલે બડાઈ મારવા લાગે છે. અને તમારી જાતને માણસ સમાન ગણો. આ જ કારણ છે કે ઘણીવાર શિક્ષિત મહિલાઓનું પારિવારિક જીવન સુખી નથી હોતું. તેઓ અભણ સ્ત્રીઓને અણગમાની નજરે જુએ છે. શિક્ષિત અને પુરુષોની જેમ કામ કરતી હોવાથી, તે તેના બાળકોને નોકરાણીની સંભાળમાં છોડી દે છે. જેના કારણે બાળકોને માતાનો પ્રેમ નથી મળતો. તેઓ માતાના પ્રેમ માટે ઝંખતા રહે છે અને બગડી જાય છે.
ઉપસંહાર:-
ખામી દરેક વસ્તુમાં હોય છે. પણ આપણે દોષોને બદલે સદગુણો અપનાવવા જોઈએ. તુલસીદાસજીએ જણાવ્યું છે
"जड़ चेतन गुन-दोषमय, विश्व कीन्ह करतार
संत हंस गुन गहहिं पय, परिहरि वारि विकार।"
મહિલાઓએ શિક્ષણ પ્રણાલીને દોષ આપ્યા વિના તેમના સ્વાસ્થ્ય વિશે સારી બાબતો શીખવી જોઈએ. પરંતુ તેમને ચોક્કસપણે પાણીની જરૂર છે. કારણ કે તો જ તેઓ ભારતના મૂલ્યોને જાળવી શકશે. આ રીતે ભારતની સ્ત્રીએ ભારતની સ્ત્રી તરીકે જીવવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ.
