ગણેશ ચતુર્થી પર નિબંધ | ગણેશ ચતુર્થી વિશે માહિતી | Ganesh Chaturthi Nibandh In Gujarati | Ganesh Chaturthi Essay in Gujarati

 

શું તમે ગુજરાતીમાં ગણેશ ચતુર્થી પર નિબંધ શોધી રહ્યાં છો ? તો તમે બિલકુલ સાચા સ્થાને આવ્યા છો! આ આર્ટીકલમાં અમે સરસ મજાનો ગણેશ ચતુર્થી વિશે માહિતી રજુ કર્યો છે અને છેલ્લે  Ganesh Chaturthi Nibandh In Gujarati | Ganesh Chaturthi Essay in Gujarati ની PDF પણ Download કરી શકશો.

પ્રસ્તાવના :-

ભગવાન ગણેશ માતા પાર્વતી અને ભગવાન શિવના પુત્ર છે. ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ગણેશ, શિવજી અને પાર્વતીજીની પૂજા ખૂબ જ ધામધૂમથી કરવામાં આવે છે. ગણેશ ચતુર્થી ભારતમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. ગણેશ ચતુર્થીનો તહેવાર દરેક જગ્યાએ ઉજવાય છે પછી તે ઓફિસ હોય કે સ્કૂલ-કોલેજ.

આ દિવસે તમામ ઓફિસો અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ બંધ રહે છે અને ભગવાન ગણેશની પૂજા કરવામાં આવે છે. ઘણા લોકો પોતાના ઘરમાં શ્રી ગણેશજીની પૂજા કરે છે. આ દિવસે, બધા ભક્તો ગણેશજીની આરતી ગાય છે અને ભગવાનને પ્રસાદ તરીકે મોદક અર્પણ કરે છે. મોદક ગણેશજીને ખૂબ જ પ્રિય મીઠાઈ છે.

આ દિવસ ભારતના મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં સૌથી ભવ્ય અને વ્યાપક રીતે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર મહારાષ્ટ્રમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે તેની શરૂઆત ઘણા વર્ષો પહેલા છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ગણેશ ચતુર્થી મહારાષ્ટ્ર અને સમગ્ર ભારતમાં સૌથી વધુ અને જોરશોરથી ઉજવવામાં આવે છે.

ગણેશના નામ :-

ગણેશના મુખ્યત્વે 12 નામ છે. તેમના 12 નામોનું વર્ણન નારદ પુરાણમાં જોવા મળે છે. ગણેશજીને મુખ્યત્વે સુમુખ, એકદંત, કપિલ, ગજકર્ણ, લંબોદર, વિકટ, વિઘ્ન-નાશક, વિનાયક, ધૂમ્રકેતુ, ગણાધ્યક્ષ, ભાલચંદ્ર, ગજાનન વગેરે નામોથી બોલાવવામાં આવે છે.

ગણેશજીની પૂજાની રીત :-

સવારે સૌપ્રથમ સ્નાન અને પછી લાલ વસ્ત્રો પહેરવામાં આવે છે કારણ કે ભગવાન ગણેશને લાલ વસ્ત્રો વધુ પ્રિય છે. પૂજા દરમિયાન શ્રી ગણેશજીનું મુખ ઉત્તર કે પૂર્વ દિશામાં રાખવું. સૌ પ્રથમગણેશજીને પંચામૃતથી અભિષેક કરવામાં આવે છે.

પંચામૃતમાં ગણેશજીને પહેલા દૂધનો અભિષેક કરવામાં આવે છે, પછી દહીંથી અભિષેક કરવામાં આવે છે, પછી ઘી, મધથી અને અંતે ગંગા જળથી અભિષેક કરવામાં આવે છે. ગણેશજીને રોલી અને કાલવ અર્પણ કરવામાં આવે છે. ગણેશજીને સિંદૂર ખૂબ પ્રિય છે, તેથી તેમને સિંદૂર ચઢાવવામાં આવે છે.

બે સોપારી અને પાન રિદ્ધિ-સિદ્ધિ તરીકે અર્પણ કરવામાં આવે છે. આ પછી ફળ, પીળા કરેણ અને ડૂબના ફૂલ ચઢાવવામાં આવે છે. તે પછી, તેમના પ્રિય મીઠા મોદકને ભોગ તરીકે આપવામાં આવે છે. ભોગ અર્પણ કર્યા પછી, ગણેશજીની આરતી પરિવારના તમામ સભ્યો સાથે મળીને ગાવામાં આવે છે. શ્રી ગણેશ જીના 12 નામ અને તેમના મંત્રોનો જાપ કરવામાં આવે છે.

ગણેશ ચતુર્થીની પૌરાણિક કથા :-

માતા પાર્વતી ભગવાન શિવની ધાર્મિક પત્ની હતી. માતા પાર્વતીએ તેના શરીરની ગંદકી દૂર કરી અને એક પૂતળું બનાવ્યું જેમાં તેણે પોતાનો જીવ આપ્યો અને એક પુત્રને જન્મ આપ્યો જેનું નામ ગણેશ હતું. એકવાર જ્યારે માતા પાર્વતી સ્નાન કરવા ગયા હતા, ત્યારે જતા પહેલા તેમણે તેમના પુત્ર ગણેશને કહ્યું કે જ્યાં સુધી હું સ્નાન કરીને પાછો ન આવું ત્યાં સુધી કોઈને પણ સ્નાનગૃહની અંદર આવવા ન દે.

તે છોકરો દરવાજાની ચોકી કરવા લાગે છે. થોડા સમય પછી શિવજી ત્યાં પહોંચ્યા. ગણેશજી જાણતા ન હતા કે શિવજી તેમના પિતા હતા. ગણેશજીએ શિવજીને અંદર જતા રોક્યા. શિવજીએ ગણેશને ઘણું સમજાવ્યું પણ ગણેશજીએ તેમની વાત ન સાંભળી. ક્રોધમાં આવીને ભગવાન શિવે પોતાના ત્રિશુલ વડે ગણેશનું માથું કાપી નાખ્યું.

ગણેશજીનો દર્દભર્યો અવાજ સાંભળીને માતા પાર્વતી બહાર આવી, પછી પોતાના પુત્રના મૃતદેહને જોઈને તે દુ:ખથી રડવા લાગી. ગુસ્સામાં માતા પાર્વતીએ ભગવાન શિવને તેમના પુત્રને પાછો જીવિત કરવા કહ્યું. શિવજીને પોતાની ભૂલનો અહેસાસ થયો પણ કપાયેલું માથું પાછું એકસાથે ન મૂકી શક્યું તેથી તેમણે નંદીને એવા બાળકનું માથું કાપી નાખવાનો આદેશ આપ્યો જેની માતા બાળક તરફ પીઠ રાખીને જમીન પર સૂતી હતી.

જ્યારે તે સૂતી હતી, ત્યારે તેઓએ તેનું માથું કાપી નાખ્યું અને તેને ભગવાન શિવ પાસે લઈ ગયા. શિવજીએ સૌ પ્રથમ તેમને હાથીનો એક બાળક બતાવ્યો જેની માતાએ તેની પીઠના બળ પર હાથીનું માથું થડ સાથે જોડી દીધું અને ગણેશજીને જીવિત કર્યા. તે બાળકને તમામ ગણોનો સ્વામી જાહેર કરવામાં આવે છે, ત્યારથી તેનું નામ ગણપતિ રાખવામાં આવ્યું છે. પછી બધા દેવતાઓ ગણેશજીને આશીર્વાદ આપે છે.

શા માટે સૌપ્રથમ ગણેશજીની પૂજા કરવામાં આવે છે ?

શિવજીએ ગણેશજીને આશીર્વાદ આપતા કહ્યું કે જ્યારે પણ પૃથ્વી પર કોઈ નવું અને શુભ કાર્ય શરૂ કરવામાં આવશે ત્યારે સૌથી પહેલા ત્યાં ગણેશજીનું નામ લેવામાં આવશે અને જે ગણેશની પૂજા કરવામાં આવશે તેના તમામ દુ:ખ દૂર થશે. તેથી જ આપણે ભારતીયો જ્યારે બાળક પ્રથમ વખત શાળાએ જાય છે ત્યારે લગ્ન જેવી કોઈ પણ સારી અને નવી શરૂઆત કરતી વખતે, નવો વ્યવસાય શરૂ કરતી વખતે, નવા ઘરમાં પ્રવેશ કરતી વખતે ગણેશની પૂજા કરીએ છીએ. પૂજા કરતી વખતે આપણે સુખ અને શાંતિની કામના કરીએ છીએ.

ગણેશ ચતુર્થી ઉજવવાની રીત :-

આ દિવસને ભગવાન ગણેશના જન્મદિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ભારતના તમામ તહેવારોમાં તેને સૌથી મોટો તહેવાર માનવામાં આવે છે. ભારત દેશમાં આ તહેવાર ભાદ્રપદ માસમાં શુક્લ પક્ષની ચતુર્થીના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ તહેવાર 11 દિવસ સુધી ઉજવવામાં આવે છે, જે સમગ્ર ભારત દ્વારા ખૂબ જ ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે.

ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે બજારોમાં ભારે ચહલપહલ જોવા મળે છે. આ દિવસે શ્રી ગણેશની સુંદર મૂર્તિઓ અને ચિત્રો બજારોમાં વેચાય છે. માટીની બનેલી શ્રી ગણેશજીની મૂર્તિઓ ખૂબ જ ભવ્ય લાગે છે. દરેક વ્યક્તિ ભગવાન ગણેશની મૂર્તિને પોતાના ઘરમાં યોગ્ય જગ્યાએ સ્થાપિત કરે છે.

જ્યારથી ભગવાન ગણેશ ઘરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારથી આખા ઘરનું વાતાવરણ ભક્તિમય બની જાય છે. ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે, બધા ભક્તો તેમના ઘર, ઓફિસ અથવા શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં ગણેશની મૂર્તિને શણગારે છે, તે દિવસે તેઓ મંત્રોચ્ચાર અને આરતી સાથે ગણેશની પૂજા કરે છે.

લોકો લાલ ચંદન કપૂર નારિયેળ ગોળથી ગણેશજીની પૂજા કરે છે. દુર્વા ઘાંસ અને તેમની મનપસંદ મીઠાઈઓનું વિશેષ સ્થાન છે. લોકો ભગવાનને સુખ અને શાંતિની કામના કરે છે અને જીવનનું દાન પણ માંગે છે. પૂજા કર્યા બાદ તમામ લોકોને પ્રસાદ આપવામાં આવે છે. ઘરોમાં વાનગીઓ અને મીઠાઈઓ તૈયાર કરવામાં આવે છે અને શ્રી ગણેશને ભોગ તરીકે અર્પણ કરવામાં આવે છે.

લોકો મંત્રોચ્ચાર કરે છે અને ગણેશજીની આરતી ગાઈને ગણેશજીની પૂજા કરે છે અને તેમના તમામ દુ:ખ દૂર કરવા ઈચ્છે છે. ગણેશ ચતુર્થી નિમિત્તે લોકોએ વિવિધ સ્થળોએ ગણેશ પૂજા માટે પંડાલ પણ લગાવ્યા છે. સમગ્ર પંડાલને ફૂલોથી શણગારવામાં આવ્યો છે અને ગણેશની મૂર્તિની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. હિંદુ ધર્મ અનુસાર દરરોજ ગણેશજીની પૂજા કરવામાં આવે છે.

તે દિવસ પછી મૂર્તિને ત્યાં દસ દિવસ સુધી રાખવામાં આવે છે. લોકો ત્યાં રોજ ભગવાનના દર્શન કરવા અને પૂજા કરવા આવે છે. દસ દિવસ પછી ગણેશની મૂર્તિનું સમુદ્ર કે નદીઓમાં વિસર્જન કરવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશની મૂર્તિનું વિસર્જન ખૂબ જ ધામધૂમથી કરવામાં આવે છે. આ રીતે ભગવાન ગણેશની પૂજા પૂર્ણ થાય છે. શ્રી ગણેશ ભગવાનની પૂજા વિના દરેક પૂજા અધૂરી માનવામાં આવે છે.

ચંદ્ર જોવો અશુભ કેમ છે ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ચંદ્ર જોવો અશુભ માનવામાં આવે છે. તેની પાછળ એક કથા પણ છે, આ કથા અનુસાર એક વખત ચંદ્રે ભગવાન ગણેશના ચરબીયુક્ત પેટની મજાક ઉડાવી હતી, જેના પર ગણેશ ગુસ્સે થયા અને ચંદ્રને શ્રાપ આપ્યો.

જેના કારણે ચંદ્ર કાળો થઈ ગયો અને જે કોઈ ચંદ્રને જોશે તેના પર ચોરીનો આરોપ લાગશે. આ સાંભળીને ચંદ્ર ડરી ગયો અને શ્રાપમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે ગણેશજીની પૂજા કરવા લાગ્યો. ભગવાન ગણેશ ચંદ્રની પૂજાથી પ્રસન્ન થયા અને તેમણે ભાદરવા મહિનાની શુક્લ પક્ષની ચતુર્થીના દિવસે સિવાય ચંદ્રને તેના શ્રાપમાંથી મુક્ત કર્યો.એટલે જ એવું માનવામાં આવે છે કે જે કોઈ આ દિવસે ચંદ્રને જુએ છે તે કલંકનો ભાગીદાર બને છે.

ઉંદર કેવી રીતે વાહન બન્યું :-

મહામેરુ પર્વત પર એક ઋષિ રહેતા હતા. એ પર્વત પર તેમનો આશ્રમ હતો. તેની પત્ની ખૂબ જ સુંદર હતી. એક દિવસ ઋષિ લાકડાં લેવા જંગલમાં ગયા હતા, તે સમયે ક્રૌંચ નામનો ગાંધર્વ ત્યાં આવી પહોંચ્યો હતો. ઋષિની પત્નીને જોઈને ગંધર્વ વ્યથિત થઈ ગયો અને તેણે ઋષિની પત્નીનો હાથ પકડી લીધો, તે જ સમયે ઋષિ પણ ત્યાં આવી પહોંચ્યા.

ગાંધર્વની આ દુષ્ટતા જોઈને ઋષિએ તેને શ્રાપ આપ્યો. જ્યારે ગાંધર્વને તેની ભૂલનો અહેસાસ થયો, ત્યારે તેણે ઋષિ પાસે દયાની ભીખ માંગવાનું શરૂ કર્યું અને તેને તેમનો શ્રાપ પાછો લેવા વિનંતી કરી. ઋષિએ તેને તેની શરતે કહ્યું કે હું મારો શ્રાપ પાછો લઈ શકતો નથી, પરંતુ પૃથ્વી પર ઉંદર બનીને શ્રાપ ભોગવવો તે તમારા માટે સારું છે.અને તમે હંમેશા સન્માન પામશો.

ઉપસંહાર :-

ગણેશ ચતુર્થીના દિવસે ભગવાન ગણેશને તમારા ઘરમાં પ્રવેશ કરાવવાથી ઘરની તમામ સમસ્યાઓ અને કષ્ટો દૂર થાય છે. ગણેશ ચતુર્થી મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના લોકોનો સૌથી પ્રિય અને મુખ્ય તહેવાર છે. આ દિવસ ખૂબ જ પવિત્ર છે, એટલા માટે આ તહેવાર મોટા કલાકારો દ્વારા પણ ઉજવવામાં આવે છે.

તેમના વ્યક્તિત્વમાં હાથીના ગુણો સમાઈ ગયા છે. હાથીમાં બુદ્ધિ, શક્તિ અને ધીરજ હોય ​​છે, તેથી ગણેશની પૂજા કરવી એ શક્તિ, બુદ્ધિ અને ધીરજથી સંપન્ન દેવતાની પૂજા છે. ગણેશ ચતુર્થીના શુભ અવસર પર આપણે તેમનામાંથી આ ગુણો આત્મસાત કરવા જોઈએ.